Kategori: samfunn Page 1 of 3

King

Eg er ferdig med biografien om Martin Luther King, skriven av Jonathan Eig. Eg las den først på papir, som fysisk bok, før eg gjekk over til lydbokversjonen på Audible. Eg likte begge.

Det er ei tjukk bok, ein grundig biografi, og likevel ein page-turner. Det er eit spektakulært liv som blir skildra på ein nøktern måte. Omstenda han befann seg i, og samfunnet han levde i, er i seg sjølv så ekstremt, at teksten ikkje treng å gjere det overtydeleg. 

Han var ein motstandsmann. 

For eit slit han måtte gå gjennom. Ein prest som måtte bære eit tungt kors. Eit åk. Han var ikkje ein person som likte rampelyset. Han var ein nevrotisk type, og på ingen måte ein perfekt type. Han hadde ikkje søkt på jobben som leiar for folket, han blei utpeikt. 

Han hata å bli fengsla stadig vekk, av å vere trua på livet konstant. Men det var ikkje noko alternativ å legge opp. 

Og den iskalde brutaliteten han måtte kjempe mot. Den ekte, rå rasismen. Folk som ikkje skjems av at dei er rasistar, om dei så er familiefolk, politisjefar, guvernørar eller FBI-direktørar. Rasismen var ein så sjølvsagt del av samfunnet at det var provoserande å i det heile tatt påpeike det. 

Hadde eg greidd å halde motet oppe? 

Og han var ingen populist. Han var ikkje motivert av popularitet eller bunden til ein mediestrategi. Han snakka ut mot vietnamkrigen, medan det var politisk ukorrekt, ustrategisk, og – i enkelte sine auge – ikkje relevant for kampen han skulle leie. Men det var ikkje muleg for han å halde kjeft. For det var eit større formål der. Han var ein prest. Han trudde på det han preika om. Han kunne ikkje snakke om ikkje-vald i USA når USA var den mest valdelege aktøren i verda. Så det gjorde han, sjølv om han fekk presidenten på nakken. Og sjølv om han visste at han kom til å døy.

Eg er ikkje i tvil om kva Martin Luther King ville ha sagt i dag, om Gaza, om undertrykkinga av palestinarane. Han ville ikkje hatt noko val. 

Farvel til framtida

Det lovar ikkje godt for framtida at den mørkeblå høgresida vinn fram i skulevalet. Det går kaldt nedover ryggen på meg når Fpu kaprar kvar femte stemme, og når Unge Høgre-leiaren skryt av at dei unge gir blaffen i klimakrisa.

Det gjeld å tenkje på seg sjølv no, tydelegvis.

Effekten av at verda har blitt eit kjipare sted, er altså ikkje å stå meir saman, men å stå lenger frå kvarandre.

Vi går mot ei framtid der dei rikare blir rikare, dei fattige blir fattigare, og vi har eit økosystem som er i ferd med å kollapse. At unge reagerer med likegyldigheit og apati kan kanskje la seg forklare, men likevel er det svært, svært skummelt.

Heldigvis ser ikkje alt mørkeblått ut. Vinden ifra høyre vil snart snu.

Alle pratar om AI

Eller kanskje dei eigentleg ikkje gjer det. Eg høyrer at folk pratar om AI på podcastar og youtube, men eg veit ikkje kor mange rundt meg som eigentleg er så opptatt av kva som skjer. Uansett om ein er interessert i AI eller ikkje, er eg sikker på at det kjem til å endre samfunnet på måtar vi ikkje greier å ta inn over oss.

Eg høyrde på New York Times sin tech-podcast Hard Fork her om dagen. Dei pratar om nye GPT4, og sjølv om dei er garva tech-journalistar, har dei bakoversveis. Denne roboten har bestått eksamen i jus. Den har hyra folk til å gjere oppgåver for seg, og lurt dei til å tru at dei kommuniserer med ein ekte person som treng hjelp. Og mange andre ting som var utenkjelege for litt sidan.

Dette er altså den nye normalen, men det føles alt anna enn normalt. Slik er det vel å stå midt i eit teknologisk paradigmeskifte.

Denne dagen, tjuefjerde februar 2022.

Dette er ein tung dag. Despoten i aust tvingar seg inn i historia ved å føre oss alle inn i krigen han har fantasert om. Akkurat som despotar og tyrannar før han, går han over lik for å skrive seg inn i historiebøkene. Eg tenkjer på Ukraina og på Russland no. Eg håpar eg slepp å skrive det same om mitt eige land om nokre år.

Ein lærar treng å lære

Eg synest det er veldig spesielt når folk skryt av eigen uvitenheit. I alle fall når dei gjer det i ein offentleg kronikk, og enda meir når dei stiller opp på Dagsnytt 18 for å avsløre det enda meir.

Kronikkforfattaren er lærar på Oslo aust, noko som skal gi ei slags fjær i hatten og gi kredibilitet når det er snakk om rasisme. Det funkar ikkje.

Kronikken i seg sjølv er pinleg lesnad.

Det virkar som det ikkje går an å påpeike rasisme i Norge utan at nokon dreg “woke”-kortet. Det har blitt ein beleilig hersketeknikk å kansellere antirasistiske standpunkt ved å vise til det evinnelege woke-spøkelset.


Den slitte klisjéen “Norge er ikkje USA” dukkar óg opp. Den har eg høyrt før.

Meir skremmande blir det når Anne Herre Bisgaard omtalar antirasistisk arbeid nesten som om det var ein epidemi. «Vi lever i et samfunn der woke-bevegelsen, med sin kamp mot skjult rasisme og hvite privilegier strømmer gjennom sosiale medier og rett inn i klasserommene våre

Motdebattantane i studio, Edvard Botterli Udnæs og Nancy Herz er kloke og tålmodige. Meir tålmodige enn det eg hadde vore. Eg hadde berre sagt: kom deg heim og les deg opp! Start med å lese denne, denne, denne, denne eller denne. Det vil du og elevane dine nyte godt av.

Importerte idéar

Det finst mange merkelege argument mot å drive antirasistisk arbeid. Blant dei merkelegaste er idéen om at ein smuglar til seg framande amerikanske idéar. Denne veka dukka dette argumentet opp på Dagsnytt 18, i ein debatt om den nye handboka mot rasisme frå Minotenk.

Lisa Esohel Knudsen argumenterer roleg og sakleg om temaet, ho veit korleis det faktisk er å vekse opp med rasisme i dagens Norge. Medan denne professor emeritus Kaare Skagen viser at han aldri kjem til å skjøne kva han snakkar om, sidan han tydelegvis bur i si eiga verd, teoretisk fri for rasisme.

For det første tar det seg jo aldri pent ut å argumentere mot antirasistisk arbeid. Det er nok av sterke krefter som jobbar på feil side av denne saka.

Påstanden om at antirasistisk arbeid inneheld eit slags framand, importert tankegods frå Amerika er så snever og gamaldags at sjølv grunnlovsfedrene frå 1814 framstår som moderne. Dei lot seg jo villig inspirere av importert amerikansk tankegods. Til og med flagget vårt er inspirert av USA. Å tilpasse internasjonale idéar til norsk kontekst har vi gjort bestandig.

I tillegg er det veldig pussig at dei insisterer på at moderne antirasistisk arbeid er ei amerikansk greie. Då kan dei ikkje ha fulgt med på debattane i Brasil.

Det dei eigentleg prøvar å seie med dette argumentet, er at rasisme ikkje er så viktig. Eigentleg fins det ikkje rasisme i lille, snille Norge, så vi treng ikkje å forhalde oss til det.

Dette minnar meg faktisk om noko eg ofte høyrde ofte i Brasil då temaet kom opp. Rasisme? Her? Nei, det er ikkje så ille her. Det er i Amerika det er ille.
Ikkje her.

iPad i skulen

Problemet er ikkje at ungane får utdelt iPad på skulen. Problemet er at dei ikkje får lære å bruke den. Og med det meiner eg at dei ikkje lærer å bruke alt potensialet som ligg i den. Ein iPad er berre eit verktøy, men eit heilt fantastisk verktøy. Det er berre ei glassplate. Men det er ei glassplate som kan gjerast om til omtrent kva som helst, enten ei bok, musikkstudio, akvarellblokk, skriveredskap, filmstudio, kino, spelemaskin. Og ikkje minst, ei datamaskin. Ungane burde ha lært å benytte seg av iPad til fulle, og lært å bruke den for alt, absolutt alt den er verd. Men det er ikkje det som skjer. Det som skjer i staden er at læraren tar eit bilde av matteboka, sender til elevane, så skal elevane knote ned svaret sitt på bildet, og sende bildet tilbake. Som om iPad var ein avansert kopimaskin. Problemet er dermed ikkje at elevane har fått eit nytt verktøy. Problemet er at dei ikkje får lære alt verktøyet kan brukast til.

OD-dagen

I dag var det OD-dagen. Operasjon Dagsverk er noko av det finaste eg veit, og det har vore ein viktig del av livshistoria mi. Eg sat i klasserommet på Gulset ungdomsskule og blei prega av historiene om tortur av politiske fangar i Chile då OD gikk til Amnesty i 1990. Hausten 1995 var eg på utveksling i Brasil, samtidig som OD gjekk til utdanning for brasiliansk ungdom. Slik kom eg i kontakt med dei lokale OD-støtta prosjekta i Brasil, og med Kirkens Nødhjelp, som var samarbeidspartnaren det året. Tilbake i Skien blei eg med i distriktskomiteen i Telemark den hausten OD skulle gå til utdanning for jenter i Afghanistan, samtidig som det nye Taliban-regimet rulla inn i landet. Året etter vart eg med i hovudkomiteen, og flytta til Oslo. Den hausten gjekk OD til Amazonas, og eg fekk reise og besøke Yanomamifolket, djupt inne i den brasilianske regnskogen. Etter det var eg med å organisere utveksling med ungdom som ville starte OD i Brasil.

Så spolar eg mange, mange år fram i tid, og eg har ein son som jobbar på OD-dagen for første gong, og kontoret mitt er fullt av OD-elevar, fordi det er min organisasjon, KFUK-KFUM, ved KM Global og YMCA South Africa som skal kanalisere pengane til ungdom i Sør-Afrika. OD går ut på det same no som før. Solidaritet ungdom imellom. Det gjer meg stolt, glad og håpefull.

Val 2021

Eg stemmer for:

Rettferd

Fridom

Fordeling

Fellesskap

Folkestyre

Mangfald 

Klima


Eg stemmer mot:

Fattigdom

Framandforakt

Egoisme

Utanforskap

Klimafornekting

Skeivfordeling

I år har eg stemd på det partiet som jobbar for det eg er for, og mot det eg er mot. 

Bok eg har lest i sommar: “OK boomer” – og andre ting du kan si til onkelen din om klima av Nora Jungeilges Heyerdahl

Det er godt å lese ei bok som er både viktig, velskriven, lærerik og morsom. Ikkje minst når boka handlar om det viktigaste temaet i vår tid.

Det er ein venleg, men bestemt langfinger til alle som ikkje vil ta inn over seg det som skjer med jordkloden. I tillegg gir den gode verktøy til å bruke i samtalar og diskusjonar.

For ikkje å snakke om at den er skikkeleg kul.

Kan hende eg kjem til å lese den på nytt.

Page 1 of 3

Powered by WordPress & Theme by Anders Norén