folkemusikk – thomasreite.no

Det er ein festmånad for ein folkemusikknerd når NRK endeleg gir ut opptaka av serien Halvbror til reven som blei vist på NRK2 frå 1997-1999.

Eg har pliktskyldigst starta med det første programmet og jobbar meg utover i sesongane. Det er ein tidskapsel, fylt med folk eg kjenner og har møtt frå den tida eg sjølv starta med folkemusikk, den hausten eg flytta til Rauland i 2000. Dei som er/var nokon innan folkemusikk dukkar opp, med Leiv Solbergs lune vertskap. Det er portrett og musikk av Ale Möller, Väsen, mange, mange fleire. Unge og gamle, frå ulike sjangrar. Nokre innslag er nydelege, nokre litt rare, og så er det mange skjulte perler innimellom.
Gamlelæraren min Ånon dukkar opp med munnharpesamlinga si. Tom Willy Rustad med setesdalsgangar på gitar. Det er gamle opptak med gamle spelemenn som spelar i gamal stil, slik som Erling Kjøk. Han stemmer om fela til “tjorhæl”, ei slags gorrlaus-stemming. Eit prakteksempel på eldre mikrotonalitet.
Samme med Hilmar Alexandersen si nydelege visetone.

Tenk om eg hadde sett alt dette då det blei vist på TV den gongen. Eg var ein nysgjerrig gitarist som leita meg fram i CD-hyllene på Deichman. Og så såg eg episoden der Leiv spelar mandola, og eg fann ut at eit slikt instrument, det måtte eg ha. Det er snart 25 år sidan. Eg gler meg til å sjå den episoden. Men først må eg sjå gjennom alle dei andre.

I dag fann eg fram ei gamal oppgåve eg leverte i 2001, for nøyaktig tjue år sidan. Oppgåva heiter «Klimpring på norsk» og eg leverte den som del av andreåret på folkemusikkstudiet på Rauland, ved Universitetet i Sørøst-Norge. Tittelen på oppgåva gir fullt ut meining for meg, men eg innser at det kanskje ikkje er slik for alle andre. Det handlar om gitaren si rolle i norsk folkemusikk, om du måtte lure.

Å sjå den oppgåva minnar meg på at eg har tatt nokre studieval som nok er litt nisjeprega. Når folk spør kva eg har studert, må eg ofte trekke pusten og gjere meg klar for litt forklaring.

Fagkombinasjonen min vil av mange kallast utradisjonell, noko som er litt ironisk, i og med at størstedelen nettopp handlar om tradisjonar.

Etter at eg hadde flytta til Oslo hausten 1997 og var ferdig med ex.phil var det på tide å finne eit fag å starte studiekarrieren med. Eit ordentleg grunnfag. Eg leita i studiekatalogen etter noko som appellerte til meg. Det var lite som fanga interessen min, heilt til eg kom over grunnfaget folkloristikk. Det skilte seg ut, for det handla om heksetru, eventyr, hulder, segner og overtru. At dette var eit fag på universitetet var litt utruleg og overnaturleg i seg sjølv.

Eg blei altså kjent med akademia gjennom tussar og troll, noko eg syntes var ganske stilig. Som seg hør og bør lærte eg at ting ikkje var heilt som eg trudde og hadde lært frå før. Folketru og trolldom handlar om meir enn eventyra i bøkene til Asbjørnsen og Moe. Folkloristikk handlar om menneskelege fenomen som det er viktig å forstå meir av. Det handlar om korleis folk forstår og organiserer verda på, og korleis dei har forma og overlevert dette som kulturuttrykk gjennom tidene til den dag i dag. Enten i form av musikk, vitsar, gåter, segn, balladar, rim, regler og samankomstar.

Det som er fascinerande med tradisjonell kultur, musikk, historier, og songar, er ikkje at det representerer noko «urnorsk», for noko slikt finst ikkje. Det vakre med det er all den organiske variasjonen og rikdomen som er å finne i alle desse uttrykka.

I dag er eg nøgd, og ganske stolt, av den tradisjonsrike, utradisjonelle fagkombinasjonen min. I tillegg til folkemusikk, heksetru og trolldom har eg studert emne som afrikansk portugisiskspråkleg litteratur, tolking og translatologi, etnomusikologi, avantgarde hardingfelemusikk og minoritetskulturar i musikkundervisning. Eg kjenner meg langt i frå ferdigstudert. Tvert om er eg langt i frå ferdig med å bli kjent med verda.

Du blir aldrig färdig, och det är som det skall.
Frå diktet Romanska bågar av Tomas Tranströmer

Stikkord: folkemusikk

Halvbror til reven I

Tradisjonelle fag